Studium Języków Obcych

Pytania i odpowiedzi

poradnia_pl_small.jpg

Dzień dobry,
Czy poprawnym jest mówić zostało mi 9 dni urlopu, jeśli pracę wykonuję od poniedziałku do piątku, a urlop słownikowo to przerwa na wniosek pracownika od wykonywania pracy, przecież w sobotę i niedzielę nie mam urlopu bo nie pracuję? Dlaczego to się liczy jako urlop, nazywa urlopem, czy to potoczne określenie, jak to rozumieć? Podobnie tydzień urlopu, dwa tygodnie urlopu?
Pozdrawiam, będę wdzięczny za pomoc
Szanowny Panie!
Ma Pan dobrą intuicję. Przysługujący nam urlop zawsze określa się w dniach. Nie wlicza się do niego nie tylko sobót i niedziel, ale i tych dni powszednich, które są ustawowo wolne od pracy (np. Boże Ciało).
Określenia 9 dni urlopu czy tydzień urlopu są dopuszczalne w języku potocznym, czyli w sytuacji nieoficjalnej. Posługując się pozostałymi odmianami (stylami) językowymi, należałoby się precyzyjnie komunikować, czyli podawać długość urlopu w dniach.


Dzień dobry! Jak powinno się pisać: "Pan Kowalski pracował W (czy?) NA Politechnice Wrocławskiej"?
Pan Kowalski pracował na Politechnice Wrocławskiej.
Pracujemy, studiujemy na politechnice czy uniwersytecie (gdyż chodzi o instytucję),
ale gdy chodzi o miejsce (budynek lub zespół budynków) używamy formy w politechnice, w uniwersytecie, np. konferencja odbywa się w Politechnice.


Dzień dobry, zwracam się z pytaniem czy rzeczownik logo występuje w liczbie mnogiej (dwa loga) i odmienia się przez przypadki (myślę o logach)? Czy może jedyną poprawną formą jest l. pojedyncza 'logo'? Dziękuję za odpowiedź!
Logo należy odmieniać zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej (tak jak odmieniamy radio czy studio).
Język polski jest językiem fleksyjnym, czyli o roli wyrazu w zdaniu decyduje jego końcówka. Informuje nas o rodzaju, liczbie itd. Rezygnowanie z odmieniania zmniejsza precyzję wypowiedzi. Dlatego, gdy w naszym systemie językowym jest wzorzec odmiany, należy z niego korzystać.
Logo jest wyrazem zapożyczonym. Pojawił się w polszczyźnie kilkanaście (a może wcześniej) lat temu. Bez problemu przystosował się do systemu graficznego i fonetycznego polszczyzny. Ale wciąż wiele osób unika jego odmieniania. Dlaczego? To prawda, że słowniki kwalifikują logo do słów nieodmiennych, ale źródła te zostały opracowane dawno, w latach dziewiędziesiątych. Od tej pory wyraz ten tak się rozpowszechnił, że znany jest nawet przedszkolakom. Ma rodzaj (nijaki), liczbę i od dawna sprawdzony wzorzec odmiany (tak jak radio i studio). Bez wątpienia wszedł na stałe do naszego języka, więc powinien podlegać wszystkim jego prawom.


Mam problemy z odmianą nazwiska Pachecka (chodzi o mężczyznę). Jak powinno się je odmieniać?
Z takim problemem, tzn. z odmianą nazwisk rodzaju męskiego zakończonych w mianowniku na -o, -a, -e, boryka się wielu Polaków. W rezultacie coraz częściej unikamy ich odmieniania, co nierzadko zmniejsza precyzję naszej wypowiedzi. Rozwiązanie tego problemu jest proste: gdy nie wiemy, jak odmieniać, możemy posłużyć się wzorcem odmiany innego znanego nam nazwiska o tym samym zakończeniu, np. Pałka, czyli nie ma Pałki – Pachecki, kłaniam się Pałce – Pachecce, widzę Pałkę – Pacheckę, idę z Pałką – Pachecką, mówię o Pałce – Pachecce.


Zastanawiamy się z koleżanką, jak nazwać kobietę z plemienia Asteków? Asteczka? Asteska?
A z Inków? Inkaska?

Podobają mi się Wasze problemy, a –przede wszystkim - Wasza intuicja językowa.
Aztek – Azteczka
Inka lub Inkas – Inkaska


Żyłam w przeświadczeniu, że skoro blister, to: blistra, blistrem, blistry, blistrów itp. Niedawno zwrócono mi uwagę, że poprawnymi formami są: blistera, blistery, blisterów. Aż włos jeży mi się na głowie, gdy to widzę, ale może tak powinno być.
Z góry dziękuję za pomoc, która pozwoli mi poprawną polszczyzną komunikować się z klientami. :-)

To Pani ma rację. Blister odmieniamy tak samo jak plaster czy kanister.


Zauważyłem, że często są mylone słowa suty i syty.
Suty to
1. suty datek, napiwek, suta zapłata, nagroda;
synonimy: hojny, szczodry, sowity;
2. suta porcja;
synonim: obfita.

Syty to
1. taki, który zaspokoił głód;
synonimy: najedzony, pełny;
przenośnie: mający czegoś dość, np. syty chwały;
2. treściwy, sycący, np. treściwe jedzenie, posiłek.


Meczy czy meczów?
Jedyna poprawna forma dopełniacza liczby mnogiej to: meczów.


Mam do Pani pytanie. Jak sylabizuje się słowo Sobieski.
Wydaje mi się, że so-bie-ski, ale dlaczego niepoprawne miałoby być so-bies-ki?

To pytanie nie jest banalne, zważywszy na to, że językoznawcy wystrzegają się jednoznacznego rozstrzygnięcia tej kwestii.
Przedstawię więc moją opinię.
Jestem za sylabizowaniem so-bie-ski, chociaż coraz częściej można zauważyć w tekstach przy przenoszeniu wyrazów so-bies-ki (jedynym uzasadnieniem takiego przenoszenia jest ułatwienie składu tekstu, co przy dzisiejszych możliwościach komputera jest argumentem niepoważnym).
Jest kilka zasad podziału wyrazu na sylaby, ale podstawowa, to konieczność odzwierciedlenia w podziale budowy słowotwórczej wyrazu.
Nazwisko Sobieski pochodzi od nazwy miejscowości Sobieszyn (Sobie+szyn), a ta z kolei od zaimka sobie.
Sylabizowanie so-bies-ki sugeruje pochodzenie nazwiska od słowa bies.


Mam do Pani bardzo ważne pytanie. Podczas pisania artykułów męczy mnie problem dotyczący pisowni. Jak powinnam pisać:
Mikroformowanie czy mikro-formowanie,
Mikrowytłaczanie czy mikro-wytłaczanie?

1.  Mikro-  to pierwszy człon wyrazów złożonych, modyfikujący ich znaczenie, zawsze piszemy łącznie, a więc mikroformowanie i mikrowytłaczanie.
2.  Łącznika używamy wtedy, gdy wyraz złożony składa się z dwóch równorzędnych pod względem znaczeniowych słów, np. flaga biało-czerwona, czyli flaga jest zarówno biała, jak i czerwona.
3.  Łączna pisownia obowiązuje też wtedy, gdy wyraz złożony składa się z dwóch  nierównorzędnych  pod względem znaczeniowych słów: pierwszy wyraz modyfikuje znaczenie drugiego, np. jasnoczerwony.


Dzisiaj w trakcie prezentacji usłyszałam, że reakcja "zaszła w przeciągu 2 godzin". Po moim komentarzu, że "w przeciągu to się można przeziębić, a reakcja mogła zajść w ciągu 2h" usłyszałam, że obie formy są już poprawne. Czy to prawda?
Powinniśmy używać w ciągu. Niektórzy językoznawcy dopuszczają formę w przeciągu, ale tylko w języku potocznym (ta odmiana języka ma tylko wersję mówioną). Ja zalecam używanie tyko formy w ciągu. Dlaczego? Ponieważ:
1. jest ona krótsza (dążenie do ekonomiczności języka),
2. w przeciągu jest dwuznaczne,
3. ponieważ posługujemy się różnymi stylami polszczyzny mówionej i pisanej, w których wariant w przeciągu nie jest dopuszczalny.
A czy mamy w głowie pstryczek-magiczek, który pozwoli nam na automatyczny wybór wariantu, którym powinniśmy się posłużyć w danej sytuacji językowej?


Czy można zgłębić temat?
Zgłębiać to: analizować (coś), badać, dociekać (czegoś), roztrząsać (coś),
rozważać (coś), sondować (coś), studiować, wnikać (w coś).
Temat jest wyrazem nadużywanym. Poprawne użycia to np.: Podsuń im jakiś dobry temat do rozmowy. Daj spokój, to drażliwy temat! W swojej wypowiedzi ciągle przeskakiwał z tematu na temat. Nie odbiegaj od tematu! Dziennikarz poruszył aktualny temat. Uczniowie pisali wypracowanie na temat: „Literatura dwudziestolecia międzywojennego - tradycja czy awangarda?”. Temat powieści. Temat referatu. Temat rozprawy doktorskiej. Temat pracy magisterskiej.
Jeżeli nie chcemy być nudziarzami językowymi, bezrefleksyjnie ulegającymi modzie językowej, to od zgłębiania trzymajmy się z daleka.


Napisałem wniosek w ramach projektu Europejska Stolica Kultury. Chciałem, żeby było: ... czasu rozbiorów Polski i osadnictwa w Ameryce". Zostało poprawione na: ...czasów rozbiorów Polski i osadnictwa w Ameryce". Druga wątpliwość. Dzwonię do Straży Miejskiej na 986 i słyszę głos: proszę czekać na zgłoszenie operatora. Czy powinno być: proszę czekać na zgłoszenie się operatora?
Ja wybrałabym „czasu” (chyba że z kontekstu wynika coś innego).
Oczywiście powinno być „zgłoszenie się operatora”.


Która forma jest poprawna: „Jestem pewny” czy „Jestem pewien”?
Obie te formy są poprawne.


Czy można obklejać czy tylko oklejać?
Obklejać to forma potoczna czasownika oklejać. Możemy jej używać tylko w języku mówionym w sytuacjach nieoficjalnych. Możemy, ale czy warto? Nie wystarczy nam oklejać?


Nie wiem, jak powinno się pisać: średnio zaawansowany czy średniozaawansowany.
Zarówno „Wielki słownik ortograficzny PWN”, jak i poradnie językowe zalecają pisownie rozdzielną.


Mam pytanie. Dotyczy ono zagadnienia które męczy mnie już jakiś czas. Kiedy powinno się mówić "tą" a kiedy "tę"?
Cieszę się, że masz wątpliwości w tej kwestii, gdyż większość Polaków bezmyślnie używa w każdej sytuacji "tą". A jest to błąd fleksyjny (odmiany). „Tę” to forma biernika zaimka wskazującego „ta” , a „tą” - to forma narzędnika. Czyli:
Idę na spacer z tą koleżanką, ale Daj mi tę książkę. Wielu Polakom się pomieszało, gdyż wszystkie zaimki wskazujące rodzaju żeńskiego (moja, twoja, nasza, wasza, swoja...) mają zarówno w narzędniku, jak i w bierniku końcówkę "ą", np. Z moją koleżanką mam tylko kłopoty, Pozdrów moją koleżankę. Językoznawcy dopuszczają użycie w bierniku "tą", ale tyko w języku potocznym. Ja tego nie zalecam.

 

Politechnika Wrocławska © 2024

Nasze strony internetowe i oparte na nich usługi używają informacji zapisanych w plikach cookies. Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na używanie plików cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki, które możesz zmienić w dowolnej chwili. Ochrona danych osobowych »

Akceptuję